José Venustiano Carranza de la Garza (29 Aralık 1859 - 21 Mayıs 1920), Meksikalı siyasetçi. Diktatör Porfirio Díaz'ın devrilmesini izleyen Meksika Devrimi'nin önderlerinden ve demokrasiye dönüş sonrasında yeni rejimin ilk devlet başkanı.
Muzaffer kuzey devrimci Anayasacı Ordu, Victoriano Huerta'nın karşı-devrimci rejimini (Şubat 1913 - Temmuz 1914) deviren Meksika Devrimi'nin ana liderlerinden biriydi ve daha sonra Huerta'nın ardından diğer devrimcileri de yendi. 1915'ten 1917'ye kadar devlet başkanı olarak Meksika'da iktidarda bulundu. 5 Şubat 1917'de yürürlüğe giren devrimci yeni Meksika Anayasası ile birlikte başkan seçildi ve 1920'ye kadar görev yaptı.
Anayasacılar tarafından "Primer Jefe" veya "İlk Şef" olarak bilinen Carranza, bir askerden ziyade kurnaz bir politikacıydı. Francisco I. Madero'nun 1910 seçimlerinde Díaz rejimine meydan okumasını ve seçimleri geçersiz kılmayı ve Díaz'ı zorla devirmeyi içeren Madero'nun Plan de San Luis Potosí adı verilen planını destekledi. Madero tarafından kendi ülkesi Coahuila'ya vali olarak atandı. Madero Şubat 1913'te öldürüldüğünde, Carranza, Huerta'yı devirmek için tamamen politik bir plan olan Plan de Guadalupe'u tasarladı. Carranza, Huerta'ya karşı çıkan kuzey güçlerinin lideri oldu. Anayasacıları zafere taşıdı ve Meksika'nın başkanı oldu.
Carranza, zengin, kuzey toprak sahibi bir aileden geliyordu; kuzey devrimci hareketin başı olmasına rağmen, Meksika'nın toprak kullanımının Devrim tarafından köklü olarak yeniden yapılandırılmamasından endişe duyuyordu. Güney köylü lideri Emiliano Zapata veya kuzey devrimci general Pancho Villa'dan çok daha muhafazakârdı. Bir zamanlar Meksika'da güçlü bir şekilde iktidarda olan Carranza, politik rakiplerini ortadan kaldırmaya çalıştı. Carranza, Amerika Birleşik Devletleri tarafından tanındı ancak yine de güçlü biçimde milliyetçi pozisyon aldı. Yönetimi sırasında Meksika'nın mevcut anayasası hazırlanmış ve kabul edilmiştir. Carranza, emeğin güçlendirilmesi, devletin yabancı işletmeleri kamulaştırması, Meksika'da toprak reformu ve Meksika'daki Roma Katolik Kilisesi'nin bastırılması gibi en radikal politikaların hiçbirini uygulamadı. Diaz'la ilişkileri ve yeni sömürücü güçlerle kurduğu ittifak dolayısıyla ılımlı kişiliğine gölge düşen Carranza, devrim sonrasında talep edilen kapsamlı değişikliklere karşı çıkmıştır.
Kazanamadığı 1920 seçimlerinde, neredeyse bilinmeyen, sivil bir politikacı Ignacio Bonillas'ı Meksika başkanı olarak empoze etmeye çalıştı. Gerçek güce sahip olan kuzeyli generaller, Agua Prieta Planı kapsamında Carranza'ya karşı ayaklandı ve Meksiko'dan kaçmaya çalışan Carranza bir suikast sonucu öldürüldü.1
Carranza, 1859'da2 üst orta sınıf bir sığır yetiştirici ailesine, Coahuila eyaletindeki Cuatro Ciénegas kasabasında doğdu.3 Babası Jesús Carranza Neira, Kızılderililere karşı ve Meksika liberalleri tarafında savaştığı Reform Savaşı (1857-1861) dönemine kadar bir çiftlik sahibi ve katır sürücüsü idi.45 Fransız-Meksika Savaşı (1861-1867) sırasında Jesús Carranza albay oldu ve Benito Juárez'in Coahuila'daki ana bağlantısı oldu. İkisi arasında güçlü bir kişisel bağlantı vardı, Juranez sürgündeyken Carranza Juárez'e borç verdi. Fransızların ardından Juárez, Carranza'yı Coahuila'daki geleceğinin temeli haline gelen bir arazi ile ödüllendirdi.
Ailesinin kavuştuğu zenginlik sayesinde, 15 çocuğun 11.si olan Venustiano, Saltillo ve Meksiko'daki en iyi okullara devam edebildi.6 Venustiano, Saltillo'daki ünlü bir liberal okul olan Ateneo Fuente'de okudu. 1874'te Meksiko'daki Escuela Nacional Preparatoria'ya (Ulusal Hazırlık Okulu) gitti, burada doktor olmak istiyordu. 1876 yılında Carranza, Porfirio Díaz'ın Başkan Sebastián Lerdo de Tejada'ya karşı "Yeniden Seçim Yok" sloganı altında isyanının başlangıcını işaret eden Tuxtepec Planı'nı yayınladığında hâlâ oradaydı. (Lerdo bir dönem başkan olarak görev yapmıştı.) Díaz'ın birlikleri Lerdo'yu yendi ve orduları zaferle Meksiko'ya yürüdü.
Eğitimini tamamladıktan sonra Carranza, sığır yetiştirmek için Coahuila'ya döndü, çünkü doktor olmasını engelleyen bir göz hastalığı vardı.7 1882'de Virginia Salinas ile evlendi ve çiftin iki kızı oldu.
Carranza ailesinin Venustiano için büyük hedefleri vardı8 ve siyasi kariyerini geliştirmek için aile parası kullanıldı. 1887'de 28 yaşında Cuatro Ciénegas'ın belediye başkanı oldu.9 Carranza, Benito Juárez'i idealleştiren bir Liberal olarak kaldı. Aynı zamanda, bu dönemde Porfirio Díaz yönetiminin giderek daha otoriter bir karaktere bürünmesiyle hayal kırıklığına uğradı.
1893'te 300 Coahuila çiftçisi, Porfirio Díaz'un destekçisi José María Garza Galán'ın Coahuila Valisi olarak "yeniden seçilmesine" karşı silahlı bir direniş örgütledi. Venustiano Carranza ve kardeşi Emilio bu ayaklanmaya katıldı.1011 Porfirio Díaz "kuzeydeki adamı" Bernardo Reyes'i hızlıca göndererek durumu kontrol altına aldı. Bölgede güç ve nüfuz kazanmış olan Venustiano Carranza ve kardeşi, ayaklanmanın ve çiftlik sahiplerinin Garza Galán'a muhalefetinin gerekçesini açıklamak için Reyes ile kişisel bir görüşme yapma olanağı buldu. Reyes, Carranza ile anlaştı ve Díaz'a Garza Galán'dan desteğini çekmesini önerdi. Diaz bu talebi kabul etti ve farklı bir vali atadı.
Bu 1893 olayları, Carranza'nın yüksek yerlerde bazı arkadaşlar edinmesini sağladı, Bernardo Reyes de onların arasındaydı. Cuatro Ciénegas belediye başkanı olarak ikinci bir dönem (1894-1898) daha seçildikten sonra, Reyes Carranza'nın meclise seçilmesini sağladı.
1904'te Reyes'in koruyucusu Coahuila Valisi Miguel Cárdenas, Porfirio Díaz'a Carranza'nın iyi bir senatör olabileceğini söyleyerek tavsiye etti. Böylece, Carranza aynı yıl Meksika Senatosu'na girdi.12 Carranza, Porfirio Díaz'un Meksika'yı yönetmekte güvendiği teknokratlara kuşkuyla baksa da, Carranza, görevine sadık bir Porfirian senatörü oldu.
1908'de, Carranza'nın bir sonraki Coahuila valisi olacağı yaygın olarak tahmin edilmeye başlamıştı.13 1909'da Carranza, Coahuila Valisi olarak Miguel Cárdenas'ın yerini almaya aday olduğunu ilan etmek için Porfirio Díaz'ın iznini aldı. Miguel Cárdenas, bölgedeki en zengin toprak sahibi Evaristo Madero (Francisco I. Madero'nun dedesi) gibi Carranza'nın adaylığını destekledi. Ancak, hiçbir zaman tam olarak açıklanmayan nedenlerden dolayı, Porfirio Díaz sonuçta bu yarışta Carranza'yı desteklemedi ve Carranza seçimi kaybetti. Bu seçim kaybı Carranza'yı Porfirio Díaz'a karşı öfkelendirdi.
Carranza, 1910 yılında Francisco Madero'nun Yeniden Seçim Karşıtı Hareketi'ni ilgiyle takip etti ve Madero ABD'ye kaçtıktan ve Díaz yeniden başkan seçildikten sonra Carranza, Madero'ya katılmak için Meksiko'ya gitti. Madero, Carranza'yı geçici Coahuila Valisi olarak atadı. Madero'nun o sırada yayınladığı Plan de San Luis Potosí, 20 Kasım 1910'da devrimin başlatılması çağrısında bulunuyordu. Madero Carranza'yı, Coahuila, Nuevo León ve Tamaulipas'ın Devrim Başkomutanı seçti. Ancak Carranza, bu eyaletlerde bir devrim örgütleyemedi ve Madero'nun bazı taraftarlarının Carranza'nın Bernardo Reyes'e hâlâ sadık olduğu spekülasyonunu üretmelerine yol açtı. Yine de, devrimcilerin Ciudad Juárez'deki kesin zaferi sonrasında Carranza Ciudad Juárez'e gitti ve Madero 3 Mayıs 1911'de Carranza'yu Savaş Bakanı seçti14 Halbuki Carranza Madero'nun isyanına çok katkıda bulunmamıştı. Devrimciler Porfirio Díaz ve Başkan Yardımcısı Ramón Corral ile nasıl başa çıkılacağı konusunda bölünmüştü. Madero, Díaz ve Corral'dan istifa etmesini, Francisco León de la Barra'nın yeni bir seçim yapılıncaya kadar geçici başkan olarak görev yapmasını tercih ediyordu. Bu görüşe karşı çıkan Carranza, Díaz ve Corral'ın istifa etmesine izin vermenin onları meşru kılacağını savunuyor, geçici bir hükûmet kurulmasının sadece diktatörlüğün uzamasına ve Devrimin itibarsızlaştırılmasına neden olacağını ileri sürüyordu. Ancak Madero'nun görüşü galip geldi.
Carranza, Vali olarak görev yapmak üzere Coahuila'ya döndü ve kısa bir süre sonra Ağustos 1911'de yaptırdığı seçimleri kazandı. Vali Carranza, yargı ve vergi yasaları gibi geniş kapsamlı bir reform programına başladı.15 İşyerinde güvenliği getirmek, madencilik kazalarını önlemek, şirket mağazalarındaki kötü niyetli uygulamaları dizginlemek, ticari tekelleri yıkmak, alkolizmle mücadele etmek, kumar ve fuhuşu dizginlemek için düzenlemeler yaptı. Ayrıca toplumsal gelişmenin anahtarı olarak gördüğü eğitime büyük yatırımlar yaptı.16 Aynı zamanda, kırsal alanda yasa ve düzeni sağlamakla ilgileniyordu ve Porfirio Díaz'ın ruraleslerinin güvenlik güçlerine yeniden katılmasını sağladı. Carranza, ordunun çoğu gibi Madero'nun reformunu desteklemiyordu ve Meksika'yı yönetmek için daha sıkı bir elin (tercihen onun) gerekli olduğunu hissettiriyordu.
Carranza ve Madero arasındaki ilişki bu dönemde kötüleşti. Carranza Bernardo Reyes'in destekçisiydi ve Madero ondan şüpheleniyordu.17 Carranza, Madero'nun Mayıs 1911'de Ciudad Juárez Antlaşması uyarınca belirlenen geçici bir başkanlık planına karşı çıktı. Madero Ekim seçimlerinin ardından başkan seçildikten sonra, Carranza Madero'yu başkan olarak zayıf ve etkisiz olduğu için eleştirdi. Madero da Carranza'yı kindar ve otoriter olmakla suçladı. Carranza yakında Madero'ya karşı bir ayaklanma olacağına inanıyordu, bu yüzden diğer Liberal valiler San Luis Potosí Valisi Pablo González Garza, Aguascalientes Valisi Alberto Fuentes Dávila ve Chihuahua Valisi Abraham González ile ittifaklar kurdu.
Reyes, Victoriano Huerta ve Félix'in Díaz'ın La decena trágica (On Trajik Gün) sırasında Madero'yu Şubat 1913'te devirmeleri, Carranza için şaşırtıcı değildi. Carranza Madero'ya Coahuila'ya sığınmasını teklif etti, ancak infazını engelleyemedi.
Tutkulu bir tarih öğrencisi olan Carranza, Madero'nun 1912'de Ignacio Comonfort'un 1857-58'de yaptığı aynı hataları yaptığını düşünüyordu; zayıf ve aşırı insani bir lider olan Madero, muhafazakâr gericilerin gücü ele geçirmesine izin verdi. Carranza, Benito Juárez'in Comonfort'un çöküşünden sonraki yıllarda oynadığı rolü doldurabileceğine inanıyordu. Güç kazanma fırsatı bulan Carranza kısa süre sonra Huerta'ya karşı ayaklandı.18
Şubat 1913'ün sonlarında Carranza, Coahuila yasama meclisinden, Huerta hükûmetine karşı bir isyan başlatmasını istedi. Ancak Carranza, isyanın ilk bölümünde büyük oranda savaşmamış az sayıda askere sahipti.19 Federal birliklerle ilk savaşında, Mart 1913'ün başlarında Carranza yenildi ve Monclova'ya geri çekilmek zorunda kaldı. Yolda Guadalupe 'sında durdu. Orada bir grup genç memur buldu. Francisco J. Múgica, Jacinto B. Treviño ve Lucio Blanco adlı Huerta'yı reddeden bu memurlar, Carranza'yı Primer Jefe ("Anayasacı Ordu'nun ilk Şefi") olmaya çağırdı. Carranza, San Luis Potosí Planı'na göre modellenmiş bir plan hazırladı.
Carranza, San Luis Potosí Planı'na sosyal reform vaatlerini dahil etmenin bir hata olduğunu düşünüyordu, çünkü bu halkta gerçekçi olmayan beklentiler yaratmıştı ve vaatlerini yerine getiremedikten sonra Devrim ile hayal kırıklığı yaşanmasına neden olabilirdi. Daha sonra farklı bir anayasa için Guadalupe Planı'nı hazırladı.20 Bu yeni önerilen anayasa, San Luis Potosí Planı'nın vadedilen sosyal reformları olmadan, sadece 1857 Meksika Anayasası'nı restore etme sözü verdi. Carranza Guadalupe Planı'nı yayınladıktan birkaç hafta sonra, Monclova'da Adolfo de la Huerta başkanlığındaki Sonora'dan bir heyetle bir araya geldi ve Sonorans, Guadalupe Planı'nı desteklemeyi kabul etti. Yerel bir öğretmen ve çiftçi Álvaro Obregón da Sonora'da Carranza için bir ordu kuracaktı.
Venustiano Carranza askeri bir kişi değildi, ama Anayasacı Ordu'nun parlak askeri liderleri vardı, özellikle Álvaro Obregón, Pancho Villa, Felipe Ángeles ve Pablo González Garza. Başlangıçta Carranza, Devrimi gerçekte sadece üç bölgede başlattıkları halde ülkeyi yedi operasyon bölgesine ayırdı: (1) González Garza'nın komutası altında kuzeydoğu, (2) Pánfilo Natera komutasındaki merkez ve (3) Obregón komutası altındaki kuzeybatı.21 Mart 1913'te başlatılan Devrim başlangıçta iyi gitmedi ve Huerta'nın birlikleri Monclova'ya yürüdü, Carranza'yı Ağustos 1913'te isyancıların Sonora kalesine kaçmaya zorladı. Ancak, Carranza'nın ordusu daha sonra belirgin bir şekilde büyüyecekti. Mart 1914'te Carranza, Pancho Villa'nın zaferleri ve González Garza ve Obregón yönetimindeki güçler tarafından kaydedilen ilerlemeler hakkında bilgilendirildi. Carranza, Sonora'dan ayrılmanın güvenli olduğunu belirledi ve Huerta ile mücadelesinin geri kalanında başkenti olarak hizmet veren Ciudad Juárez'e gitti.
Carranza ABD ile ciddi anlaşmazlıklara düştü. Daha Nisan 1914'te, düşmanı Huerta'ya karşı tasarlanmış olmasına karşın ABD'nin Veracruz'u işgal etmesine karşı çıkmıştı. Mart 1916'da Amerikalı General John J. Pershing'in Columbus'u (New Mexico) yağmalamış olan Villa'yı yakalamak amacıyla yürüttüğü askeri harekâtı engelledi. Daha sonra Meksika'nın petrol sanayisini ulusal denetim altına almak için harcadığı çabalarla (1918) ABD'yi yine karşısına alacaktı.
Pancho Villa yetenekli bir komutan olmasına rağmen, 1913-14 kampanyası boyunca taktikleri bu dönemde Carranza için büyük bir baş ağrısı olan bir dizi diplomatik olay yarattı. Villa Chihuahua'daki İspanyol mülklerine el koymuş ve birliklerinin bir İngiliz, Benton ve bir Amerikalı Bauch'u öldürmesine izin vermişti. Bir noktada Villa, Chihuahua Valisi Manuel Chao'yu tutukladı ve Carranza, Villa'ya Chao'yu serbest bırakması için Chihuahua'ya şahsen seyahat etmek zorunda kaldı. Tampico'da dokuz ABD Donanması denizci, yakıt kaynakları hakkındaki bir yanlış anlama nedeniyle Meksika askerleri tarafından tutuklandı. Tampico Affair'e yanıt olarak, ABD hükûmeti Veracruz'u işgal etmek için 2.300 Donanma askeri gönderdi. Çatışma 22 Donanma askeri ve yaklaşık 200 Meksikalı askerin öldürülmesi ile sona erdi ve Veracruz alındı. Carranza, milliyetçi kimliklerini korumak için ABD ile savaş tehdidinde bulundu. ABD Başkanı Woodrow Wilson'a kendiliğinden verdiği yanıtta Carranza, "… Başkanın Amerikan birliklerini Meksika'dan çekmesi gerektiğini ve Huerta'ya karşı şikâyetlerin Anayasa hükûmeti tarafından üstlenileceğini" bildirdi.22 Durum o kadar gerginleşti ki savaş yakında görünüyordu. 22 Nisan 1914'te Felix A. Sommerfeld ve Sherburne Hopkins'in inisiyatifiyle Pancho Villa, sınır boyunca korkuları yatıştırmak için Ciudad Juárez'e gitti ve Başkan Wilson'ın elçisi George Carothers'tan "Señor Wilson"'a Amerika ile hiçbir sorunu olmadığını söylemesini istedi. Veracruz işgali hakkında Carothers, Sekreter William Jennings Bryan'a şunları yazdı: "Vera Cruz söz konusu olduğunda, onu tutabilir ve o kadar sıkı tutabiliriz ki, değil Huerta su bile giremez" ABD hükûmetini memnun etmeye çalışırken, Sommerfeld ve Carothers'ın diplomatik çabaları yoluyla ya da belki de her ikisinin bir sonucu olarak, Villa Carranza'nın belirlediği dış politikanın dışına çıktı.23
Tüm bu gelişmelere rağmen Venustiano Carranza, Álvaro Obregón, Pancho Villa ve Emiliano Zapata arasındaki tedirgin ittifak sonunda isyancıları zafere götürecekti.24 Huerta'ya karşı mücadele resmen 15 Ağustos 1914'te Álvaro Obregón'un Teoloyucan'da Huerta'nın son güçlerinin kendisine teslim olması ve Anayasa hükûmetini tanıdığı bir dizi antlaşma imzalamasıyla sona erdi. 20 Ağustos 1914'te Carranza, Meksiko'ya zaferle girdi. Carranza (Obregón tarafından desteklenmektedir) şimdi güç boşluğunu dolduracak en güçlü adaydı ve yeni hükûmetin başına getirildi. Bu hükûmet başarılı bir şekilde para basmaya başladı.
Devrimciler Pancho Villa ve Emiliano Zapata Huerta hükûmetine karşı savaşmış olsalar da, Carranza'nın Guadalupe Planı'na hiçbir zaman imza atmamışlardı.
Ayala'nın Planı'nı ilk kez Madero başkan olduğunda yayınlanan Zapata, özellikle zengin bir toprak ailesinin üyesi olan Carranza'nın Guadalupe Planı'nda hariç tuttuğu köy arazilerinin iade edilmesi için kapsamlı reformlar talep etti. Carranza'nın bu sosyal reformları uygulamaya istekli olmadığı anlaşıldığında Zapata, Carranza ile yollarını ayırdı ve zaferden çok kısa bir süre sonra 5 Eylül 1914'te tüm ilişkisini resmen kesti.
Carranza ve Pancho Villa arasındaki bu gerilimler, hem Vali Chao hem de Villa'nın provoke ettiği diplomatik olaylar üzerinde 1913-14 boyunca yüksek seyretti. Huerta devrilmeden önce Villa, Carranza'nın emirlerine karşı çıkmaya başlamıştı ve Meksika'nın stratejik gümüş üreten şehri Zacatecas'ı başarılı bir şekilde ele geçirdi;25 Villa'nın şehri ele geçirmesi Huerta rejiminin desteğini kırdı. Ayrıca Carranza, Villa'nın Meksiko'ya dönmesinden de korkuyordu. Ağustos ayında Carranza, Villa'nın Meksiko'ya onunla girmesine izin vermedi ve Villa'yı genel generallere tanıtmayı reddetti. Villa 23 Eylül 1914'te resmen Carranza'yı reddetti.
8 Temmuz 1914 günü Torreón'da, Villistas ve Carrancistas Antlaşması imzalandı. Huerta kuvvetlerinin yenilmesinden sonra, Devrim'in 150 generalinin ülkenin siyasi geleceğini belirlemek amacıyla bir araya geleceği kabul edildi. Bu toplantı daha sonra 5 Ekim 1914'te Aguascalientes'te gerçekleşti. Carranza, general olmadığı için Aguascalientes Konvansiyonuna katılmadı (ancak birkaç Zapatista sivil aydınının Sözleşmeye katılmasına izin verilmişti.)
Sözleşmede, o zaman genç bir filozof olan José Vasconcelos, 1857 Anayasası'nın 128. maddesinin, devrimci ordunun şimdi Meksika'nın meşru hükûmetini oluşturması koşuluyla; toplanan generaller onunla hemen anlaştı. Sözleşme, Carranza'yı istifaya çağırdı. Carranza, 23 Kasım 1914'te gönderilen bir mesajla yanıt verdi. İstifasını takiben gerçekten anayasal bir hükûmetin yerleştirileceğinden emin olabilseydi, istifa etmeyi kabul edecekti. İstifa etmeden önce yerine getirilmesi gereken üç ön koşulu listeledi: (1) anayasal hükûmetin yeniden kurulmasından önce gerekli sosyal ve siyasi reformları yapacak bir anayasal rejimin kurulması; (2) Villa'nın istifası ve sürgünü; ve (3) Zapata'nın istifası ve sürgünü.
Bir hafta sonra, Sözleşmenin savaş ve iç işleri ortak komisyonu (Álvaro Obregón, Felipe Ángeles, Eulalio Gutiérrez ve Francisco I. Madero'nun kardeşi Raúl'ü içeren bir grup) prensip olarak Carranza'nın koşullarını kabul etti. Sözleşme, pozisyonu onaylanana kadar Eulalio Gutiérrez'i geçici Başkan olarak 20 günlüğüne seçti ve Carranza'yı derhal istifaya çağırdı. Carranza hükûmeti Córdoba, Veracruz'a taşıdı ve Konvansiyona, şartlarının tamamen yerine getirilinceye kadar istifa etmeyeceğini belirten bir telgraf gönderdi ve eksikleri iletti: Villa División del Norte'nin kontrolünde kaldı; Zapata istifa etmemişti; ve Gutiérrez'e 20 gün boyunca yetki verildi, bu da etkili bir anayasal hükûmet oluşturmamıştı.
Carranza'nın geri çekilmesiyle, Carrancistas'ın kontrol ettiği eyaletler sadece Veracruz ve Tamaulipas'tan ibaret kaldı. Ancak bu eyaletler, Meksika'nın iki ana limanını tuttukları için Carranza'ya bir avantaj sağladı.26 Bu iki limanı elinde tuttuğu ve Meksika petrol üretiminin merkezi Veracruz olduğu için Carranza, Villa'dan daha fazla gelir elde edebildi. Ülkenin geri kalanı Sözleşme tarafından temsil edilen çeşitli generallerin kontrolü altındaydı. Carranza, Kasım 1914'te çıkarılmasını müzakere ettiği ABD birliklerinin Veracruz'dan çekilmelerini takiben, hükûmetini orada kurdu. General Álvaro Obregón ve Pablo González, Carranza'ya sadık kaldılar ve savaştılar. Villa daha büyük bir orduya sahip olmasına rağmen,27 Obregón daha iyi bir taktikçiydi. Obregón'un yardımıyla Carranza, Villa'yı basında sosyopatik bir haydut olarak tasvir etti. Nisan 1915'te General Obregón, Celaya Savaşı'nda Bajío'daki Villa'ya karşı 4.000 Villa askerinin öldürüldüğü ve 6.000'inin yakalandığı kesin bir zafer elde etti. Böylece, Carranza'nın geçici başkanlığı sağlamlaşmış oldu.28 Ertesi ay González, son Zapatistalara karşı bir kampanya başlattı. Temmuz ayında Francisco Lagos Cházaro teslim oldu; Aguascalientes Sözleşmesi tarafından atanan son geçici başkandı. Ağustos ayında, Carranza'nın birlikleri ikinci kez Meksiko'ya girdi. Amerika Birleşik Devletleri, Carranza'yı Ekim 1915'te Meksika Devlet Başkanı olarak tanıdı ve yıl sonunda Villa kaçtı.
Celaya Savaşı'ndaki División del Norte (Kuzey Bölgesi) ve Zapatistaların 1915'in ortalarında yenilmesiyle Carranza, "Anayasa Hükûmeti" olarak adlandırdığı şeyin başı olarak Meksika Devlet Başkanı oldu. Carranza resmî olarak 1 Mayıs 1915'te icra kolunun sorumluluğunu üstlendi.
12 Aralık 1914'te Carranza, Benito Juárez'in Reform Yasalarını bilinçli olarak taklit ederek Reform Yasaları da dahil olmak üzere iddialı bir reform programı düzenleyen Guadalupe Planı'na eklerini yayınladı.
Reformlar birçok konuda gerçekleştirilecekti, ancak pratikte Carranza reformları hedeflediği biçimde gerçekleştirdi.
Yargı reformu - Carranza, Meksika'da bağımsız bir yargı gücü sağlamak için önemli reformlar yaptı.
Emek - Şubat 1915'te, Anayasacı Ordu, Francisco I. Madero başkanlığı sırasında kurulan anarko-sendikalist bağlantıları olan Casa del Obrero Mundial ("Dünya İşçisinin Evi") sendikası ile bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma sonucunda, Anayasacı Ordu ile birlikte Villa ve Zapata'ya karşı savaşmak için altı Kızıl işçi Taburu kuruldu.
Villa ve Zapata'nın yenilgilerinden sonra, Carranza ve örgütlü emek arasındaki ilişkiler ortaya çıktı. Ocak 1916'da Kızıl Taburlar feshedildi ve 1916'da Carranza grev haklarını kullanmaya çalışan işçilere karşı çıktı. Carranza orduyu grevdeki işçilere karşı kullandı. Ağustos 1916'da, Casa del Obrero Mundial sendikasını polis tarafından zorla dağıtıldı ve 1862 sayılı yasa, çarpıcı biçimde adeta bir sermaye suçuna dönüştü.29
Bu hamlenin bir etkisi hükûmeti için bir gelir akışı üretmekti, ama daha da önemlisi, mülk sahiplerinin yerel devrimci yetkililer yerine mülklerinin iadesi için Carranza'ya dilekçe vermek zorunda oldukları anlamına geliyordu. Siyasi olarak, Carranza için yararlı bir hareketti, çünkü arazileri eski sahiplerine geri iade ederek yeni Carranza rejimine sadakatlerini satın aldı.31 Carranza kendisi bir hacienda sahibiydi ve Villa ile Zapata gibi kapsamlı toprak reformu arayan radikallerden ziyade toprak sahipleri grubuna sempati duyuyordu. Orduların askeri eylemlerinin sona ermesinin ardından Carranza, Porfirio Díaz'un eski kabine bakanı José Ives Limantour ve Científicos başkanı gibi eski sahiplerine birçok mülkü geri verdi.32 Carranza, Villa'ya yardım eden Sonora'dan José María Maytorena gibi Carranza'nın siyasi düşmanlarının "hacienda"larını ise geri vermedi.33
Carranza, Eylül 1916'da Santiago de Querétaro'da yapılacak bir Anayasa Sözleşmesi'ni başlattı . Bazı eksikliklerinden arındırılmış olsa da, liberal 1857 Meksika Anayasası'na saygı gösterileceğini açıkladı.
Anayasa Konvansiyonu Aralık 1916'da toplandığında, Carranza'nın bloque renovador ("yenileme fraksiyonu") olarak bilinen bir grup, yalnızca 85 muhafazakâr ve merkez görüşlü delegeyi içeriyordu ve Carranza'nın liberalizm fikirlerine yakındı. Onlara karşı, yeni anayasada toprak reformunun somutlaştırılması konusunda ısrar eden 132 radikal delege daha vardı. Bu radikal delegeler özellikle Andrés Molina Enríquez'in düşüncesinden ve 1909 tarihli Los Grandes Problemas Nacionales kitabından () ilham aldı. Molina Enríquez, Sözleşme'ye delege olmasa da, anayasanın 27. maddesini hazırlayan komiteye yakın bir danışmandı. Özel mülkün Millet tarafından yaratıldığını ve Ulusun özel mülkiyeti, "yeterli miktarda toprak ve su bulunmayan veya olmayan" toplulukların onları latifundios ve haciendalardan alabileceklerini söyledi. Madde 27, yalnızca yerli doğumlu veya yerli Meksikalıların Meksika'da mülkiyet haklarına sahip olabileceğini beyan ederek Calvo Doktrini'nin ötesine geçmiştir. Her ne kadar hükûmet yabancılara hak verebilse de, bu hakların her zaman geçici olduğunu ve yabancı hükûmetlere itiraz edilemeyeceğini söyledi.
Radikaller ayrıca Carranza'nın çalışma ilişkileri üzerine hazırlamış olduğu programını aştı. Bunlar, Şubat 1917'de Madde 123 kaleme alınırken, kurulu bir Anayasa'nın sekiz saatlik iş günü, nakit kâr payı ve zamanında ödenecek makul bir maaş sağlanması, mülga çocuk işçiliği, kadın ve ergen işçiler, gerekli tatillerin korunması hakkında hükümleri içeriyordu, tahkim kurulları oluşturulmuş ve işten çıkarılma durumunda tazminat ödenmesini de sağlamıştır.
Radikaller ayrıca kilise ve devlet ilişkisinde Carranza'nın desteklediğinden daha kapsamlı bir reform yaptılar. 3. ve 130. maddeler son derece antiklerikalistti: Meksika'daki Roma Katolik Kilisesi'nin tüzel kişilik olarak tanınması reddedildi, rahiplerin çeşitli hakları reddedildi ve kamuya açık hale getirildi, din eğitimi yasaklandı, kiliselerin dışındaki kamu dini ritüelleri yasaklandı ve tüm kiliseler ulusun malı olarak millileştirildi.
Kısacası, Carranza anayasacılığın en ateşli savunucusu olmasına ve Anayasacı Ordu'ya başkanlık etmesine rağmen, 1917 Meksika Anayasası, Carranza'nın öngördüğü liberal anayasadan daha radikaldi.3435 Carrancistas, Anayasa Konvansiyonunda bazı önemli zaferler kazandı: yürütmenin gücü artırıldı ve yasama organının gücü azaldı. Başkan Yardımcısı görevi kaldırıldı. Yargıçlara yargı bağımsızlığını geliştirmeleri için ömür boyu görev verilmişti.
Yeni anayasa 5 Şubat 1917'de ilan edildi. Carranza'nın başkanlık seçiminde güçlü bir muhalefeti yoktu.36 Mayıs 1917'de Carranza, Meksika'nın anayasal devlet başkanı oldu.
Carranza görevdeyken çok az değişiklik yaptı ve devrimden sonra yeni, liberal bir Meksika görmek isteyenler hayal kırıklığına uğradı.37 Meksika 1917'de umutsuzca stres altındaydı. Devrimci mücadele ekonomiyi çökertti, ülkenin gıda arzını tahrip etti ve toplumsal bozulma yaygın hastalıklarla sonuçlandı.
Carranza ayrıca birçok silahlı, politik düşmanla karşılaştı: Emiliano Zapata, Morelos dağlarındaki isyanını sürdürdü; Porfirio Díaz'un yeğeni Félix Díaz, Mayıs 1916'da Meksika'ya döndü ve Veracruz'da aktif kalan Ejército Reorganizador Nacional () adını verdiği bir ordu oluşturdu; eski Porfiriler Guillermo Meixueiro ve José María Dávila Oaxaca da aktifti, kendilerini Soberanistalar () olarak adlandırdılar ve yerel özerklik konusunda ısrar ettiler; General Manuel Peláez, La Huasteca'dan sorumluydu; Saturnino Cedillo, Cleophas Cedillo ve Magdaleno Cedillo kardeşler San Luis Potosí'de bir muhalefet oluşturdu; José Inés Chavez Garcia, Carranza'nın Michoacán'daki hükûmetine direnişe öncülük etti; son olarak Pancho Villa ise, Chihuahua'da önemli bir gücü olmamasına rağmen aktif kaldı.
Carranza başkan olduktan sonra Obregón emekli olarak çiftliğine döndü.38
Meksiko'nun hemen güneyinde Morelos eyaletindeki Zapata'ya karşı mücadele devam etti. Carranza'nın yakaladığı isyancı liderler, Pancho Villa'nın destekçisi Felipe Ángeles ve Emiliano Zapata idi. Carranza Zapata'nın başına ödül koymuştu ve bu onun suikast ile öldürülmesiyle sonuçlandı. Morelos eyaletinde hakimiyetini sürdüren Zapata, 7 Nisan 1919’da bir tuzağa düşürülüp öldürüldü.
Carranza, I. Dünya Savaşı boyunca Meksika'nın tarafsızlığını korudu. Alman Dışişleri Bakanı Arthur Zimmermann'ın Ocak 1917'de Meksika'ya ünlü Zimmermann Telegramı'nı göndermesi ve Meksika'yı Almanya tarafında savaşa girmesi için davet ettikten sonra Alman İmparatorluğu ile ittifak kurmayı düşündü. Zimmermann, Meksika-Amerika Savaşı sırasında, özellikle Teksas, New Mexico ve Arizona eyaletlerinde ABD'ye kaybedilen toprakların yeniden ele geçirilmesinde Meksika'ya Alman yardımı için sözü verdi. Carranza, bu bölgeyi ABD'den yeniden ele geçirme olasılığını incelemek için bir general atadı, ancak sonuçta toprağı yeniden ele geçirmek için savaşın mümkün olmadığı sonucuna vardı. İngiliz Kraliyet Donanması'nın ablukası nedeniyle böyle bir çaba için Almanya'dan yardım sağlanamayacağına inanıyordu.
Carranza, her ikisi için de Anayasa Konvansiyonunda muhalefet ettiği Meksika Anayasası'nın 3. ve 130. karşıt maddeleri hakkında ılımlı bir politika izledi. Meksika'daki Roma Katolik Kilisesi'ne bir kurum olarak gösterdiği hoşgörü pragmatik olarak değerlendirilebilir: "Bir halkın gelenekleri bir gecede değişmez; Bir halkın Katolik olmayı bırakması için, Devrimin zaferi yeterli değildir; Meksika halkı, onları eğitene kadar cahil, batıl ve eski geleneklerine bağlı olmaya devam edecektir..."39 Bu anayasa hükümlerini değiştirmek için bir değişiklik önerdi, ancak teklifi eyalet meclisleri ve Meksika Kongresi'nin 2 / 3'ü tarafından reddedildi. Anayasanın antiklerikalist maddeleri, Katolik yanlısı silahlı bir ayaklanmayı ve 'nı ateşleyen Plutarco Elías Calles'in (1924-1928) başkanlığına kadar uygulanmadı.
Kamu yolsuzluğu, Carranza'nın başkanlığının önemli bir sorunuydu. "Yaşlı Adam çalmıyor, ama çalmalarına izin veriyor" dönemin popüler bir deyişi haline gelmişti ve yeni yerleşen bir fiil olan korsanlık artık "çalmak" anlamına geliyordu.
Carranza'yı iktidara taşıyanların başında gelen General Álvaro Obregón, anayasa tartışmaları sırasında hükûmetten uzak düşmüştü. 1 Haziran 1919'da başkan adaylığını ilan eden generalin hükûmete yönelttiği eleştirilerin arasında Zapata'nın öldürülmesi de vardı. 1920 baharında General Obregón için tutuklama kararı çıkarıldı.
Obregón, destekçisi olan demiryolu işçilerinin yardımıyla işçi kıyafetiyle Zapatista denetimindeki Morelos eyaletine kaçtı. Zapatista hareketini etkisi altına alan General Obregón, on yıllık iç savaş boyunca ilk defa tüm Meksika halkının birleşip uyacağı bir ayaklanma çağrısıyla, diktatör olarak gördüğü, Carranza'yı devirme hareketini başlattı.
Carranza, savaş sırasında ABD'nin geçen yüzyıldaki çeşitli müdahalelerinin ve istilalarının yol açtığı Amerikan karşıtı düşünceden etkilenerek resmi tarafsızlık politikasını sürdürdü.40 Victoriano Huerta, ABD'nin büyükelçisi Henry Lane Wilson ile Şubat 1913'te, La decena trágica olarak bilinen bir dönemde bir darbe düzeninde demokratik olarak seçilen Başkan Francisco I. Madero ve Başkan Yardımcısı José María Pino Suárez'i devirmek için komplo kurmuştu. Başkan Woodrow Wilson, 1914'te Veracruz'un işgalini emretti ve 170 Meksikalı askerin ve bilinmeyen sayıda sivilin ölümüyle sonuçlandı.4142 Madero ve José María Pino Suárez suikastı, Anayasacı Ordu'nun Nisan 1915'te Celaya Savaşı'nda eski müttefik Pancho Villa güçlerini yenmesiyle sona eren bir iç savaşı tetikledi. Kısmi barış, 1916'da yeni bir liberal anayasanın hazırlanmasına ve 5 Şubat 1917'de ilan edilmesine izin verdi.
Carranza ve Wilson arasındaki ilişkiler, özellikle Meksika'nın I. Dünya Savaşı'na katılımını belirten yeni anayasanın ilan edilmesinden sonra sık sık gerildi.4344
Bununla birlikte, Carranza bu karmaşık durumdan en iyi şekilde yararlanabildi; hükûmeti resmi olarak 1917 başında Almanya tarafından ve 31 Ağustos 1917'de ABD tarafından resmen tanındı;4546 Amerika Birleşik Devletleri'nin 1914'te Veracruz'u işgal etmesinden sonra Meksika, Büyük Savaş'taki askeri seferine ABD ile katılmayacaktı, bu yüzden Meksika tarafsızlığının sağlanması en iyi anlaşma oldu.47
Carranza, Alman şirketlerine, özellikle de Meksiko'da operasyonlarını devam ettirmeleri için garanti verdi, ancak aynı zamanda İngilizlere petrol satıyordu. (Sonunda, İngiliz filosunun kullandığı yakıtın yüzde 75'inden fazlası Meksika'dan gelmeye başladı.)484950
Ancak Carranza, Zimmermann Telegram aracılığıyla yapılan Almanya'nın önerdiği askeri ittifakı kabul etmekten vazgeçti ve aynı zamanda Kuzey komşusundan Tehuantepec Isthmus ve Tampico petrol sahalarının kontrolünü ele geçirmek isteyen başka bir askeri istilayı önleyebildi.515253 1917'de Meksika, İngilizler için çok önemli bir stratejik öneme sahip olan ve Müttefiklerin savaş çabalarına ek olarak 55 milyon varilin üzerinde ham petrol üretti; Carranza eğer Amerikalılar istila etmeye kalkarlarsa petrol sahalarını ateşe vermekle tehdit etti.5455 Tarihçi Lester Langley'in yazdığı gibi: "Carranza devrimin sosyal hedeflerini yerine getirmemiş olabilir, ancak gringoları Meksiko'dan uzak tuttu".5657
Porfirio Díaz'un sürekli yeniden seçilmesi, başkanlığı dönemindeki en önemli eleştiri unsurlarından biri olduğu için Carranza, 1920'de yeniden seçime aday olmaya ihtiyatlı bir şekilde karar verdi. Doğal halefi, kahraman Carrancista generali Álvaro Obregón'du. Ama güçlü bir figür istemeyen ve Meksika'nın sivil bir başkanı olması gerektiğine inanan Carranza, Washington'da Meksika'yı temsil eden tanınmamış bir diplomat olan Ignacio Bonillas'ı başkanlık için onayladı.58 Hükûmet taraftarları Obregon yanlılarını yakalayıp öldürdükçe, General Obregon, Carranza'nın ofisten asla barış içinde ayrılmayacağına karar verdi.59 Meksika'daki en güçlü güç bloğu olan Obregón ve müttefik Sonoran generalleri (Plutarco Elías Calles ve Adolfo de la Huerta dahil) Agua Prieta Planı'nı yayınladılar. Plana göre Carranza hükûmetini reddediyorlar ve Devrimi kendi başlarına yenileyeceklerini ilan ediyorlardı.
8 Nisan 1920'de Obregón'a destek kampanyası Carranza'ya suikast düzenlemeye çalıştı. Başarısızlıktan sonra Obregón ordusunu Meksiko'ya getirdi ve Carranza'nın şehirden kaçmasına neden oldu.60 Carranza, yeniden toparlanmak için Veracruz'a doğru yola çıktı. Yanındaki devlet arşivi ve hazinesiyle Veracruz'a doğru yol alırken, bindiği tren saldırıya uğradı. Birkaç yandaşıyla birlikte at sırtında dağlara kaçtı. Güçleri, Carranza'nın eski müttefiklerinin yerel şefi ve destekçisi General Rodolfo Herrero tarafından saldırı altındaydı. 20/21 Mayıs gecesi adamlarınca ele verildi ve General Herrero'nun güçleri tarafından, Sierra Norte de Puebla dağlarındaki Tlaxcalantongo'da uyurken yakalanıp öldürüldü. General Francisco L. Urquizo'ya göre, Carranza'nın silahla uyandıktan sonra son sözleri: "Licenciado, ya me rompieron una pierna" ("Avukat, zaten bacağımı kırmışlar") oldu. (Carranza, pusuya düşürülüp vurulduğunda ortağı Licenciado Aguirre Berlanga'ya atıfta bulunmuştu.)61 Obregón daha sonra Carranza'nın cinayeti için General Herrero'yu yargıladı, ancak Herrero beraat etti.
Tarihçi Aguirre Berlanga, Carranza'nın suikast yerine intihar ettiğini ileri sürdü. Suikast teorisinin eleştirmenleri, Carranza'nın gömleğindeki deliklerin, saldırganların silahları olan karabina mermilerinden kaynaklanamayacak kadar küçük olduğunu söylüyor. Carranza'nın göğsünde kurşun deliklerinin yanı sıra sol elinin iki parmağına bir kurşun yarası olduğu bildirildi. İntihar teorisyenleri, bacağını bir karabina vuruşu ile kırdıktan sonra kendini göğsünden vurarak yaraladığını ve öldürdüğünü düşünüyor. Tarihçi Enrique Krauze de gerçekleri analiz etti ve intiharın en olası ölüm nedeni olduğu sonucuna vardı.62 Ancak, görüşü tarihçiler arasında fikir birliğine varmamıştır ve gerçek muhtemelen asla bilinmeyecektir.
Carranza zeki, yerleşik bir politikacıydı ve yaşlı başkanın görevlendirilmesinden önce Díaz rejimine karşı çıkmıştı. Madero'yu, Díaz ve başkan yardımcısının istifa etmesine izin veren ve Porfiristas'ın geçici bir hükûmetini kuran Ciudad Juárez Antlaşması'nı imzalamamaya davet etmişti. Carranza'nın görüşüne göre bu antlaşma, Díaz rejimine meşruiyet kazandırdı ve Díaz'ı istifaya zorlamaya çalışan devrimcilerin gücünü azalttı. Carranza'nın o zaman söylediği gibi, "Taviz veren bir devrim kaybolur... Geçici bir hükûmet diktatörlüğün kısır, anemik ve steril bir uzaması olacaktır.”63 Madero, onu iktidara getiren devrimci güçlerden ziyade eski Federal Ordu'yu tutmuştu, ama Carranza aynı hatayı yapmadı; Anayasacı Ordu 1914'te Huerta'yı yendiğinde Federal Ordu dağıtıldı.
Huerta ile mücadele sırasında, Huerta'ya karşı çıkan ilk önemli isim ve ona karşı çıkanların idam edileceğini ilk ilan eden kişiydi.64 Bu, “Bir devrim taviz verdiğinde intihar eder” yargısıyla tutarlıdır. Olayların gösterdiği gibi, Carranza Madero'nun hatalarını değerlendirmesinde haklı çıkmıştı.65
Bugün, Zapata, Villa ve Obregón ile birlikte "Devrim'in "Büyük Dörtlüsü" olarak adlandırılan liderlerden biri olarak hatırlanıyor.66 Her ne kadar 1915 ve 1920 arasındaki zaman dilimi içinde hepsinden daha güçlü olsa da, bugün popüler kültürde dördünün muhtemelen en az hatırlananıdır. Buna rağmen, Carranza, Tehuantepec Isthmus ve Tampico petrol sahalarının kontrolünü ele geçirmek isteyen ABD tarafından Meksika'nın işgalini sürekli engellemeyi başarmıştır. Tarihçi Lester Langley'in yazdığı gibi: "Carranza devrimin sosyal hedeflerini yerine getirmemiş olabilir, ancak gringoları Meksika'dan uzak tuttu".6768
Carranza, Kuzey Meksika'daki siyasi ve silahlı kuvvetleri Meksika'daki anayasa hukukunu yeniden kurma davasına birleştirerek Huerta rejimine karşı geniş tabanlı Anayasal hareketi başlattı. Carranza'ya hizmet veren parlak askeri liderlerden en önemlilerinden üçü olan Obregón, Plutarco Elías Calles ve Lázaro Cárdenas Meksika'nın devlet başkanı oldular. Carranza, ABD'nin muazzam ekonomik ve politik baskısına dayanan sert bir milliyetçilik politikası izledi. Carranza'nın, devrimcilerin toprak reformu, çalışma haklarının iyileştirilmesi, yabancıların kontrol edilmesi ve milliyetçilik içeren yeni bir anayasası çağrısı kabul edilerek hayata geçmişti.
Carranza uzun ve sağlam yapılıydı, çoğu zaman etrafındaki insanlar arasında liderlik ederdi. Uzun beyaz sakalı ve gözlükleriyle ileri yaşlarında çok etkileyici bir görünüme sahip oldu. Zeki ve inatçıydı ama karizması daha azdı. Mizah duygusunun eksikliği efsanevi bulunurdu. Büyük sadakatlere önem verecek türden biri değildi ve devrimdeki başarısı, esas olarak kendisini ülkenin barışı için en iyi umudu olan bilge, sert, saygın bir lider olarak gösterme yeteneğinden kaynaklanıyordu. Uzlaşma eksikliği, birçok soruna neden oldu. Kişisel olarak dürüst olmasına rağmen, çevresindeki insanların yolsuzluğa bulaşması konusunda kayıtsız görünüyordu.69
Başkent Meksiko'nun merkezinin dört beldeye ayrıldığı 1970 yılında kurulan beldelerden birine başkanın onuruna Venustiano Carranza adı verildi.7071 On yılın sonunda, ilçenin tüm bölgesi Peñón de los Baños ve şu anda çoğunlukla yeşil alan olan Bordo de Xochiaca adı verilen bir rezervuar alanı dışında kentleştirildi.72
Orijinal kaynak: venustiano carranza. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Krauze, Enrique. Mexico: Biography of Power, özellikle 13. bölüm, "Venustiano Carranza: Nationalism and the Constitution", New York: HarperCollins 1997. ↩
McKellar, Margaret Maud; Latorre, Dolores L. Life on a Mexican ranch, Lehigh University Press, 1994, s. 227, ↩
Krauze, Mexico: Biography of Power, s. 335. ↩
Richmond, Douglas. "Venustiano Carranza" in The Encyclopedia of Mexico, vol. 1. 199. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997. ↩
Richmond, "Venustiano Carranza", s. 1997. ↩
Cumberland, Charles C. Mexican Revolution: Genesis Under Madero. Austin: University of Texas Press 1952, 76. ↩
Carothers to Secretary of State, 22 Nisan 1914, Wilson Papers, Ser. 2, as quoted in Haley, The Diplomacy of Taft and Wilson with Mexico, 1910-1917, s. 135. ↩
von Feilitzsch, Heribert. In Plain Sight: Felix A. Sommerfeld, Spymaster in Mexico, 1908 to 1914, Henselstone Verlag, Virginia, 2012, s. 359. ↩
Katz, Friedrich. The Secret War in Mexico: Europe, the United States and the Mexican Revolution. Chicago: University of Chicago Press 1981, s. 293. ↩
Katz, Friedrich. The Secret War in Mexico: Europe, the United States and the Mexican Revolution, Chicago: University of Chicago Press 1981, s. 288. ↩
Katz, Friedrich. The Secret War in Mexico: Europe, the United States and the Mexican Revolution, ss. 292-93. ↩
Katz, Friedrich. The Secret War in Mexico: Europe, the United States and the Mexican Revolution, s. 291. ↩
quoted in Krauze, Mexico: Biography of Power, s. 361. ↩
McPherson, Alan (2013). *Encyclopedia of U.S. Military Interventions in Latin America *, s. 393, ABC-CLIO, USA. ↩
Vollmer, Susan (2007). *Legends, Leaders, Legacies *, s. 79, Biography & Autobiography, USA. ↩
Meyer, Lorenzo (1977). *Mexico and the United States in the oil controversy, 1917-1942 *, s. 45, University of Texas Press, USA. ↩
Paterson, Thomas; Clifford, J. Garry; Brigham, Robert; Donoghue, Michael; Hagan, Kenneth (2010). *American Foreign Relations, Cilt 1: To 1920 *, s. 265, Cengage Learning, USA. ↩
Paterson, Thomas; Clifford, John Garry; Hagan, Kenneth J. (1999). *American Foreign Relations: A History since 1895 *, s. 51, Houghton Mifflin College Division, USA. ↩
Gruening, Ernest (1968). *Mexico and Its Heritage *, s. 596, Greenwood Press, USA. ↩
Haber, Stephen; Maurer, Noel; Razo, Armando (2003). *The Politics of Property Rights: Political Instability, Credible Commitments, and Economic Growth in Mexico, 1876-1929 *, s. 201, Cambridge University Press, UK. ↩
Gen. Francisco L. Urquizo, De la vida militar mexicana (SEDENA, 1991), s. 228. ↩
Krauze, Mexico: Biography of Power, ss. 372-373. ↩
quoted in Krauze, Enrique. Mexico: Biography of Power, New York: HarperCollins 1997, s. 337. ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page